Nieuwe kengetallen voor reistijdwaardering

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) heeft nieuwe kengetallen opgeleverd voor de waardering van reistijd en betrouwbaarheid van die reistijd. Deze kengetallen worden toegepast in maatschappelijke kosten-batenanalyses van infrastructuurprojecten. Een uurtje in de auto is nu minder kostbaar dan vroeger, omdat het werken dankzij de mobiele telefoon gewoon doorgaat.

De maatschappelijke kosten-batenanalyse is een belangrijk instrument bij investeringsbeslissingen over projecten op het gebied van transportinfrastructuur, zoals spoorverbreding, nieuwe snelwegen, uitbreiding van een luchthaven of verbreding van een vaarweg. Belangrijke maatschappelijke baten zijn kortere reistijden voor personen en goederen, maar ook een grotere betrouwbaarheid van deze reistijden. Om de waarde van de reistijdwinst en de grotere betrouwbaarheid te kunnen gebruiken in een kosten-batenanalyse wordt deze uitgedrukt in geld.

KiM heeft aan automobilisten situaties voorgelegd waarin de kosten van de reis, de reistijd en de betrouwbaarheid van de reistijd variëren. Uit de keuzes die respondenten maken, kan worden afgeleid hoe zij reistijd, betrouwbaarheid van de reistijd en geld tegen elkaar afwegen.

Het vorige praktijkonderzoek voor het personenvervoer was in 1997. Gemiddeld is de nieuwe reistijdwaardering voor het autoverkeer ruim 16 procent lager dan de huidige. Een plausibele verklaring van de lagere waardering bij het autoverkeer kan het toenemend gebruik van de mobiele telefoon tijdens de reis zijn, aldus KiM. De reistijd kan daardoor voor een deel nuttig worden besteed, waardoor een uur reistijdwinst lager wordt gewaardeerd. Dat noemt men reistijdverrijking.

Bij de trein zien we een toename van de reistijdwaardering. Hier speelt de zogenoemde reistijdverrijking een minder grote rol dan bij de auto, wellicht omdat het altijd al mogelijk was om bijvoorbeeld rapporten in de trein te lezen. Bij de trein heeft met name het goed kunnen onderscheiden van lange en korte reisafstanden een opwaarts effect gehad. Lange reisafstanden hebben een gemiddeld hogere reistijdwaardering dan korte reisafstanden. Dit heeft enerzijds te maken met vermoeidheid en gebrek aan comfort, die sterker optreden als de reis langer duurt. Anderzijds is het omzetten van een uur reistijd in vrije tijd meer waard als men door de lange reistijden minder vrije tijd overhoudt.

In de studie van KiM zijn verder voor eerst waarderingskengetallen voor reistijdbetrouwbaarheid bepaald op basis van empirisch onderzoek. Voor de berekening van toegenomen betrouwbaarheid van reistijden is bij wegprojecten tot nu toe steeds een opslag van 25 procent op de reistijdwinst gehanteerd.