MediaMarkt en Decathlon zaaien verwarring over wegverbod elektrische steps
De elektrische step: geliefd in het buitenland, nagenoeg verboden in Nederland. Op een paar uitzonderingen na mag een e-step met gashendel niet de openbare weg op. Toch worden de soms pijlsnelle modellen veelvuldig verkocht. Zo zijn onder de 51 aangeboden modellen bij MediaMarkt slechts twee ‘legaal’, blijkt uit een inventarisatie door Mobiliteit.nl. Net als andere bij grote retailers is het echter niet altijd duidelijk dat het gaat om steps die de weg niet op mogen. Verzekeraars en Veilig Verkeer Nederland waarschuwen consumenten zich bewust te zijn van de risico’s.
In Nederland mogen steps die alleen beschikken over trapondersteuning en maximaal 25 kilometer per uur kunnen rijden het fietspad op. Van de e-steps waarmee de bestuurder niet hoeft te trappen, zijn er slechts vijf modellen goedgekeurd door de RDW. Die steps gelden als ‘bijzondere bromfiets’, en moeten voorzien zijn van een kenteken en een WA-verzekering. Ook moeten bestuurders 16 jaar of ouder zijn.
Een ‘illegale’ e-step verkopen is toegestaan, als je maar duidelijk vermeld dat ze niet toegelaten zijn op de openbare weg. Tijdens een bezoek aan een filiaal van MediaMarkt in Rotterdam is daar echter weinig van te merken. Bij geen enkel voertuig op de display staat duidelijk dat kopers er niet de weg mee op mogen. Ook de verkoopmedewerker vertelt het niet meteen. Tegenover twee verslaggevers van deze website, die zich voor dit onderzoek voordoen als potentiële kopers, geeft hij toe dat enkel het groene model geschikt is voor de rijbaan, want “die gaat niet zo snel”. Hij denkt dat veel van zijn klanten de regels aan hun laars lappen. Toch acht hij een bekeuring niet waarschijnlijk. “De politie knijpt een oogje dicht”, zo denkt hij.
Tekst gaat verder onder de foto
Op de website van MediaMarkt is het al duidelijker dat de meeste e-steps in het aanbod niet toegestaan zijn op de weg. In de specificaties of de beschrijving staat dan bijvoorbeeld: “Let op! E-steps mogen in Nederland alleen op privéterrein gebruikt worden”. Maar daar lijkt de marketing soms weer helemaal gericht op het gebruik op de openbare weg. “Deze e-step is voorzien van een hand- en voetrem en beschikt over een bel om jezelf hoorbaar te maken. Ook heeft dit model knipperlichten om aan te tonen waar je heen gaat”, zo vermeldt MediaMarkt in de beschrijving van de XIAOMI Electric Scooter 4GO TS. Een ander model is uitgerust met remverlichting: “Wanneer je de koplamp aanzet, gaat ook je achterlicht automatisch aan. Die fungeert daarnaast als remlicht en knippert om achterliggers duidelijk te maken dat je jouw snelheid mindert”, staat onder de XIAOMI Mi Electric Scooter Pro. Beide XIAOMI-steps hebben echter geen goedkeuring voor de openbare weg.
Ook op de site van de sportwinkelketen Decathlon is dubbelzinnige informatie over elektrische steps te vinden. Bijvoorbeeld bij het model ‘Stay-on Aovo M365 PRO’. Daar staat bij de productfoto’s de tekst: “Step de stad door zonder problemen”. In de beschrijving wordt de klant echter gewaarschuwd dat de meeste elektrische steps niet zijn toegestaan op de openbare weg. Klanten moeten volgens Decathlon zelf op de website van de RDW controleren hoe dat precies zit, voor de aankoop van een elektrische step.
Het is niet het enige voorbeeld op de website van de Franse sportgigant. In een reactie laat Decathlon weten zelf 24 elektrische steps met “incorrecte content” te hebben aangetroffen op de eigen website, waar bijvoorbeeld de waarschuwing over wetgeving ontbrak, of gebruik op de openbare weg of stedelijk gebied vermeld stond.
Zowel MediaMarkt als Decathlon hebben actie ondernomen naar aanleiding van vragen door Mobiliteit.nl. Decathlon heeft de 24 steps met verkeerde informatie tijdelijk offline gehaald. Bij de step die in dit artikel als voorbeeld wordt aangehaald, is de afbeelding verwijderd. “Het product waar naar wordt gerefereerd is een partnerproduct”, aldus de retailer. Decathlon benadrukt dat bij alle e-steps een waarschuwing staat dat de steps niet toegestaan zijn op de openbare weg. “Wij begrijpen de tegenstrijdigheid met de genoemde marketingtermen en zullen daarom onze partners extra uitdagen tot het verstrekken van complete en eenduidige informatie.”
MediaMarkt is tot de conclusie gekomen dat bij een aantal steps de waarschuwing ontbreekt. “In die gevallen zullen we zorgen dat dat zo spoedig mogelijk wel weer het geval is”, belooft de retailer. “Uiteraard vinden wij het van het grootste belang dat we duidelijk communiceren over wat de huidige wet- en regelgeving is. Het zou kunnen dat deze regelgeving aangepast gaat worden, maar dat is op dit moment nog niet bekend.” Dat een werknemer “onvolledige informatie” verstrekt heeft, zegt de winkel zeer serieus te nemen. “We zullen dit dan ook direct intern oppakken en ervoor zorgen dat onze klanten te allen tijde de juiste informatie krijgen.”
Reclame Code Commissie
Ook veel andere verkopers lijken bewust het grijze gebied tussen duidelijke voorlichting en het weglaten van informatie op te zoeken. In het verleden leidde dat tot verschillende zaken bij de Reclame Code Commissie. Een van de klachten betrof een reclamefolder van de inmiddels failliete elektronicaketen BCC, uit 2020. In de folder stonden vier steps, met daarbij de tekst: “Moeiteloos van A naar B! E-steps zijn ideaal voor afstanden die je liever stept dan loopt. In slechts een paar uur is de motor opgeladen en ben je zo een paar kilometer verder. Let op! De meeste e-steps zijn momenteel in Nederland niet toegestaan op de openbare weg.”
Volgens de aanklager was de reclame misleidend, omdat de steps geen RDW-goedkeuring hebben en daarmee niet zijn toegelaten op de openbare weg, terwijl dat wel wordt gesuggereerd met de vermelding van de maximum te behalen snelheid en afstand en de tekst “Moeiteloos van A naar B”. De Reclame Code Commissie veegde die aanklacht echter van tafel: “In de uiting wordt uitdrukkelijk ervoor gewaarschuwd dat de meeste elektrische steps momenteel in Nederland niet zijn toegestaan op de openbare weg. Deze waarschuwing wordt niet ontkracht door de mededeling “Moeiteloos van A naar B!” of door de vermelding van de maximaal te behalen snelheden en afstanden.”
In een ander geval kwam de retailer er minder makkelijk vanaf. De website Koopjedeal.nl zond in 2021 een reclame voor elektrische stepjes uit op televisie. Daarbij vermeldde het bedrijf dat de step 20 kilometer per uur kan, wat volgens de aanklager suggereert dat je ermee de weg op mag. Ondertussen werd uit niets duidelijk dat dit in Nederland helemaal niet is toegestaan. Pas op de website stuitten consumenten op de tekst: “Controleer lokale wetten met betrekking tot hoe en waar dit product gebruikt mag worden.” In de televisiereclame was er sprake van “het verborgen houden van essentiële informatie”, aldus de commissie, en dat mag niet volgens de Nederlandse Reclame Code. Koopjedeal.nl kreeg het advies om niet meer op die manier reclame te maken.
Functies als gps dragen bij aan misvattingen
Ook Veilig Verkeer Nederland waarschuwt voor de verwarring die kan ontstaan omdat e-steps uitgerust zijn met eigenschappen die zich lenen voor een ritje op de openbare weg. “Hoewel sommige van deze e-steps zijn uitgerust met functies zoals richtingaangevers en gps, is het belangrijk op te merken dat dit niet betekent dat ze voldoen aan de wettelijke vereisten voor veilig gebruik op straat”, aldus een woordvoerder. “Het toevoegen van dergelijke functies kan mogelijk bijdragen aan de misvatting dat deze voertuigen geschikt zijn voor legaal gebruik op de openbare weg, terwijl dit niet het geval is.” De organisatie adviseert consumenten om zich bewust te zijn van de beperkingen van de e-step en het potentiële gevaar daarvan buiten privéterreinen.
Dat e-steps zijn toegestaan op privéterrein is een rare weeffout in de wetgeving.
Want rijden op privéterrein, dat mag wel, zo staat te lezen op de website van Rijksoverheid. Een “rare weeffout in de wetgeving”, vindt Wim Bot van de Fietsersbond. “Daardoor was een algeheel verkoopverbod ook niet mogelijk”, zo stelt hij. “Verreweg de meeste e-steps zijn verboden in Nederland, en toch zie je ze overal. We zijn er niet voor om ze toe te staan, want het is al zo druk op de fietspaden.” Bot vindt dat er daarom meer op gehandhaafd moet worden. “Volgens mij gebeurt dat nu te weinig”, zegt hij.
Bekeuringen en aansprakelijkheid
Uit onderzoek van Multiscope blijkt dat er in 2023 rond de 160.000 elektrische stepjes in Nederland aanwezig waren, laat een woordvoerder van het marktonderzoeksbureau desgevraagd weten. Hoeveel van die stepjes de weg op mogen en of ze dat ook doen, is niet duidelijk. De politie ziet ze in ieder geval steeds vaker in het straatbeeld, laat een woordvoerder weten. “Daarvoor zijn in de afgelopen 5 jaar (en in het huidige kalenderjaar) ruim 10.000 bekeuringen voor uitgeschreven”, vertelt hij.
Maar een boete is niet het enige waar consumenten voor moeten oppassen. Het Verbond voor Verzekeraars waarschuwt dat bestuurders van de stepjes niet voor aansprakelijkheid verzekerd zijn. “Dat betekent dat als je iemand aanrijdt, je aansprakelijk bent voor alle schade. En bij letselschade kan dat echt in de papieren lopen”, aldus een woordvoerder. “Veel mensen zijn zich er niet voldoende van bewust dat ze op een illegaal voertuig rijden.”
Opvallend genoeg biedt de MediaMarkt wel een eigen verzekering aan voor de stepjes, die de lezer met grote letters aanmoedigt om “buiten op pad te gaan”. Die verzekering dekt alleen geen schade aan andere mensen, maar enkel schade aan het voertuig door bijvoorbeeld een storing, zo blijkt uit de voorwaarden.
Tekst loopt door onder de foto
Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werkt al enige tijd aan het LEV-kader, een nieuw wettelijk kader voor licht elektrische voertuigen (LEV’s). “Het kader verschaft helderheid naar consumenten, fabrikanten en wegbeheerders”, schreef demissionair minister Harbers in een Kamerbrief eind vorig jaar. “Zo weten consumenten met welke LEVs zij wel of niet op de weg mogen rijden, weten fabrikanten aan welke technische eisen het voertuig moet voldoen en wordt voor wegbeheerders duidelijk welke voertuigen op hun wegennet komen te rijden.” Wat dit concreet voor elektrische stepjes betekent is nog niet duidelijk, maar één ding is volgens het kabinet zeker: “Het wordt met het nieuwe kader niet gemakkelijker om een e-step toegelaten te krijgen op de weg.”
