Jaaroverzicht: wat hield de sector bezig in 2020?

2020 gaat voor de mobiliteitssector de boeken in als een jaar waarin de files verdwenen, het OV-gebruik fors afnam en de fiets juist populairder werd dan ooit tevoren. De coronacrisis heeft natuurlijk ook in deze sector diepe sporen nagelaten. Tegelijkertijd draaide het jaar niet alleen om corona. In het jaaroverzicht kijkt VerkeersNet nog eens naar de artikelen die in 2020 het beste gelezen werden.

De coronacrisis had vooral door de lockdowns veel impact op het Nederlandse verkeer. Waar in de afgelopen jaren steeds opnieuw kon worden gemeld dat het weer drukker was, was dit jaar het tegenovergestelde realiteit. Woon-werkverkeer verdween grotendeels met alle gevolgen van dien. En effecten waren dan ook snel duidelijk. Een verkeersafname van 1 procent kan gemiddeld gezien leiden tot drie procent minder file, zo bleek al snel.

Corona en mobiliteit

En niet alleen files verminderden, zo bleek uit de mobiliteitscijfers. Het OV werd ook veel minder gebruikt. Dit zou op lange termijn zelfs een negatieve trend kunnen zijn. Want ongeveer een kwart van alle reizigers blijkt van het OV te zijn overgestapt op de auto en nog eens tien procent op de fiets. En de vraag blijft of deze reizigers straks wel terugkeren naar het OV, aangezien mensen inmiddels hebben geïnvesteerd in een nieuw voertuig.

Voor de sector is dan ook niet de directe impact van die lockdowns van belang, maar vooral om de langetermijneffecten. En dan zijn er veel voordelen te bedenken, waarvan minder files de meest belangrijke natuurlijk minder files is. Bovendien bleek het aantal fietsers enorm toe te nemen tijdens de crisis. Gedrag dat het liefst ook na corona wordt vastgehouden. Een effectieve methode om dat voor elkaar te krijgen is het huidige gedrag bestendigen, legde Ruud van Breda van Dijksterhuis & Van Baaren uit.

Kansen

Meerdere partijen zijn het eens dat de huidige crisis kansen biedt. Steven van Eijck van de RAI Vereniging benadrukte dat deze crisis goed liet zien wat er mogelijk was. “We moeten nu het moment aangrijpen om ons mobiliteitssysteem verder te flexibiliseren en te vergroenen.” En ook Mobility as a Service zou een bijdrage kunnen leveren aan beter gebruik van mobiliteit.

Daarbij werd ook de hoop door de VVN uitgesproken dat minder files en minder hinder zouden leiden tot minder ongevallen. In het begin van de intelligente lockdown daalde het aantal ongevallen namelijk sterk. Uiteindelijk vielen de effecten echter tegen. SWOV voorspelde onlangs dat het aantal ongevallen in 2020 nauwelijks gaat dalen ten opzichte van 2019. Daarom blijven meer en effectievere maatregelen cruciaal, met name gericht op fietsers, scootmobielberijders, ouderen en op erftoegangswegen.

Snelheidsverlaging

Natuurlijk was corona niet het enige thema dit jaar. Zo mogen automobilisten sinds maart niet langer harder dan 100 kilometer per uur rijden tussen 6.00 uur en 19.00 uur, om de stikstofuitstoot te verlagen. Op sommige plekken was dit een verlaging van 30 kilometer per uur en allesbehalve een populaire maatregel. Een peiling onder 30.000 automobilisten wees uit dat men vooraf geen intentie had zich hieraan te houden.

De respondenten gaven zelfs aan dat ze 130 kilometer per uur zouden blijven rijden tót ze hiervoor een boete zouden krijgen. Daarvoor droegen ze de motieven aan dat de snelheidsverlaging onveilig was, dat ze langer onderweg zouden zijn en dat het betutteling zou zijn. Uiteindelijk bleek het overigens heel erg mee te vallen.

Onderzoek in april wees uit dat er weliswaar weinig verkeer was, maar dat het overgrote deel van de overgebleven automobilisten zich aan de regels hield. En de minister meldde onlangs eveneens dat het aantal snelheidsovertredingen tot nog toe niet gestegen was.

30 kilometer

En tweede snelheidsverlaging kwam later in het jaar opnieuw in het nieuws. Amersfoort trok de aandacht door een motie aan te nemen om de maximumsnelheid in de gehele bebouwde kom standaard 30 kilometer te maken. Ook in andere gemeenten werden vergelijkbare initiatieven genomen, omdat bepaalde politieke partijen verwachten dat hierdoor de verkeersveiligheid flink zal toenemen.

In navolging daarop werd in de Tweede Kamer een motie ingediend door GroenLinks en SGP. Ondanks bezwaren van minister Cora van Nieuwenhuizen, werd deze motie aangenomen. Hiermee zal 30 kilometer per uur leidend worden op de Nederlandse wegen binnen de bebouwde kom, tenzij een hogere snelheid geen gevaar vormt voor de verkeersveiligheid of noodzakelijk is voor de doorstroming.

Verkeersveiligheid

Er gebeurde in 2020 veel op het gebied van verkeersveiligheid. Zo bleef lachgas ook dit jaar een groot probleem in het verkeer. Opvallend is dat jongeren het gebruik van lachgas in het verkeer wel gevaarlijk vinden, maar niet als ze dit zelf doen. Het ministerie wil optreden tegen het gebruik gemakkelijker maken en zet in op voorlichting en educatie. In november ging een nieuwe campagne van start.

Een opvallende innovatie op het gebied van verkeersveiligheid was een campagne van Goedopweg en Stichting Parkmanagement Lage Weide. Zij testten vier optische ingrepen, die ervoor zouden kunnen zorgen dat automobilisten minder hard gaan rijden. De weg werd optisch minder breed gemaakt en er werden borden geplaatst met daarop een steeds breder wordende streep. Doordat automobilisten hierdoor het gevoel krijgen dat de weg minder breed is, wordt gehoopt dat automobilisten hun snelheid aanpassen.

Helmplicht

Hoewel het belangrijk is dat automobilisten langzamer rijden, vallen de meeste verkeersslachtoffers juist bij voetgangers en fietsers. De laatste groep is groeiend. Al langer wordt daarom gepraat over de invoering van een helmplicht voor snorfietsers en zelfs voor bepaalde fietsdoelgroepen. Dit zou namelijk veel ernstige ongevallen voorkomen, is de mening van verschillende partijen. Maar de discussie zorgde afgelopen jaar nog niet voor een definitief besluit. Aan het einde van het jaar liet de minister weten dat een definitief voorstel voor de helmplicht voor snorfietsers pas in het voorjaar wordt verwacht.

Speed pedelec-gebruikers zijn wel al verplicht om een helm te dragen, maar daar speelt een andere uitdaging. Deze voertuigen gaan veel sneller dan gewone fietsen, maar toch mogen deze fietsen regelmatig op het fietspad. Daar mogen ze niet harder dan 30 kilometer per uur. Om dit te garanderen is echter gewerkt aan de ontwikkeling van een snelheidsregulering voor de speed pedelec.

Slimme verkeerslichten

Ondanks de crisis gingen de ontwikkelingen op het gebied van smart mobility gewoon door. Zo werden onder andere meer iVRI’s gerealiseerd. Maar in augustus kwam het nieuws dat bepaalde slimme verkeerslichten gemakkelijk te hacken zouden zijn. Twee beveiligingsonderzoekers uit Nederland slaagden er in om een verkeerslicht op groen te krijgen, terwijl er niemand aankwam. Hierbij ging het niet om de iVRI’s van Talking Traffic, maar het was een belangrijke waarschuwing voor het belang van goede en veilige systemen en apps.