SWOV: ‘Evaluatie onmisbaar om te weten hoe GOW30 uitpakt’

Wat is in de praktijk het gevolg van de nieuwe wegcategorie GOW30 op de verkeersveiligheid en op de doorstroming? Een belangrijk vraagstuk nu steeds meer gemeenten plannen hebben om die wegcategorie te implementeren. Het beantwoorden van die vragen vereist evaluatie-onderzoek. SWOV komt nu met een opzet om de gevolgen voor verkeersveiligheid te meten. Een belangrijke boodschap: “Begin al met onderzoek voordat je de GOW30 implementeert.”

De nieuwe wegcategorie werd eerder voorgesteld door SWOV. Gemeenten worstelen met grijze wegen en willen onder andere vanwege verkeersveiligheidsdoelstellingen vaker een snelheidslimiet van 30 kilometer per uur. Een motie in de Tweede Kamer om van 30 kilometer per uur binnen de bebouwde kom de norm te maken, leidde uiteindelijk tot een kader om wegbeheerders te helpen bij de afweging op welke wegen het wenselijk is om de snelheidslimiet te verlagen van 50 naar 30.

Verkeersveiligheidseffecten meten

De manier waarop de GOW30 eruit komt te zien, is echter best spannend. Het is een nieuwe wegcategorie, die er dus anders moet gaan uitzien dan de erftoegangsweg en de GOW50. Over de gewenste richtlijnen gaat een CROW-werkgroep zich buigen. “We weten nog niet hoe dit in de praktijk gaat uitpakken”, vertelt Wendy Weijermars, afdelingshoofd Infrastructuur en Verkeer bij SWOV. “Daarom is het goed om evaluatieonderzoek te doen: zodat we kunnen bekijken wat de verkeersveiligheidseffecten van de verschillende inrichtingsvarianten zijn.”

In de evaluatieopzet worden enkele richtlijnen en aanbevelingen gegeven aan wegbeheerders om de impact van de GOW30 te meten. De voorkeursvariant is een voor- en naonderzoek met controlegroep. Weijermars benadrukt hoe belangrijk het is om voldoende informatie te verzamelen over een weg vóór hier de snelheid omlaag gaat, omdat alleen op die manier een vergelijking kan worden gemaakt.

Zonder de voor- en nasituatie tegen elkaar af te zetten blijft onbekend of de maatregel wel daadwerkelijk leidt tot een verbetering van de verkeersveiligheid, licht Weijermars toe. “Er is van tevoren een inschatting gemaakt van het verkeersveiligheidseffect van de verlaging van de limiet. Daarbij zijn we er echter vanuit gegaan dat de daadwerkelijk gereden snelheid afneemt naar 30 kilometer per uur, maar wat als dat niet gebeurt? Dan is er in werkelijkheid een groter risico op een ongeval dan je denkt.”

Varianten vergelijken

Sommige gemeenten zijn inmiddels al aan de slag gegaan met de herinrichting van een weg om de snelheid te verlagen. Andere gemeenten nemen juist nauwelijks maatregelen. SWOV hoopt dat al die verschillende wegbeheerders dit evaluatieonderzoek gaan uitvoeren. “Voor alle verschillende inrichtingsvarianten wil je onderzoeken wat de effecten zijn op de snelheden en idealiter ook op het aantal ongevallen”, concludeert Weijermars.

Wegbeheerders krijgen in het rapport advies over de gegevens die ze moeten verzamelen en analyseren. Dat zijn volgens Weijermars in ieder geval de verkeersintensiteiten, de snelheden, en het aantal ongevallen. “Voor intensiteiten en snelheden zullen gemeentes waarschijnlijk aanvullende metingen moeten doen. Ook daarom is belangrijk dat gemeenten nu al starten.” Afhankelijk van de specifieke situatie kan daarna besloten worden om extra gegevens te verzamelen, zoals parkeer- en oversteekbewegingen of de verkeersbeleving.

Voordelen voor gemeente én Nederland

SWOV begrijpt dat dit onderzoek extra werk kost, maar benadrukt dat de individuele gemeente én Nederland in zijn geheel hier baat bij hebben. Weijermars: ”Het komt hierop neer: je wilt de maatregelen nemen waarvan je weet dat ze werken. Voor een eigen gemeente is het relevant om te weten of de snelheid bijvoorbeeld echt lager wordt.” SWOV wil bovendien op basis van deze lokale evaluaties een overkoepelende analyse uitvoeren en daar plukt heel Nederland de vruchten van. En dat zal uiteindelijk ook weer ten goede komen van die ene gemeente.

Om het onderzoek op een goede manier uit te voeren, wijst Weijermars erop dat wegbeheerders vooraf goed moeten nadenken over welke gegevens ze precies inwinnen en in welke periode. Dat betekent niet alleen dat een vooronderzoek nodig is, maar ook dat de metingen lang genoeg zijn en dat de juiste gegevens worden gemeten. Meer informatie hierover is te vinden in het SWOV-rapport.

Bekijk de evaluatie-opzet hier.

Lees ook:

• Inrichting GOW30: kijk niet alleen van wegkant tot wegkant
• Waarom is het belangrijk om de effecten van 30 km per uur te meten?
• Gebrek aan Rijksfinanciering kan implementatie 30 km/u vertragen