Gedeputeerde kaart oneerlijke concurrentie busaanbesteding aan in Brussel

Europese regels staan nu niet toe dat een provincie in een OV-concessie eisen kan stellen aan de herkomst van het busmaterieel. Dat blijkt uit onderzoek van Overijssel naar aanleiding van het besluit van Keolis om voor de concessie IJssel-Vecht bussen bij het Chinese BYD te kopen. Daarom heeft gedeputeerde Eddy van Hijum namens de provincie in Brussel een voorstel gedaan om het Europese bedrijfsleven beter te beschermen.

Overijssel wil dat Europese Commissie het mogelijk maakt om bij regionale aanbestedingen drempels op te werpen tegen bedrijven uit landen die hun markten afschermen of staatssteun bieden of allebei. Provincies en gemeenten moeten bij publieke aanbestedingen een eerlijke kans kunnen bieden aan het eigen (Europese) bedrijfsleven.

Busaanbesteding

Het voorstel is ingegeven door een recente ervaring van de provincie Overijssel bij de gunning van de concessie IJssel-Vecht aan Keolis. Kort na de gunning van de concessie maakte de vervoerder bekend de ruim 250 nieuwe elektrische bussen te willen bestellen bij de Chinese toeleverancier BYD. Maatschappelijke en politieke ophef volgde.

Zo vond Wim van der Leegte, eigenaar van het Eindhovense VDL, dat er eigenlijk nauwelijks sprake was van een gelijk speelveld. Een Chinese fabrikant zou voordelen krijgen door schaalvoordelen, goedkopere lonen en overheidssteun en daarnaast hoeven de Chinezen ook nog eens nauwelijks importheffingen te betalen in Europa, terwijl daar andersom wel flink voor in de buidel moet worden getast.

Regelgeving

De ophef ging zo ver dat de Tweede Kamer vragen stelden aan staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat. Het is echter niet mogelijk om het Programma van Eisen zo in te richten dat een specifieke leverancier van elektrische bussen zou zijn uitgesloten, omdat de elektrische bussen zijn aangeschaft in een private transactie door concessiehouder Keolis. Het is niet toegestaan dat overheid voorschrijft dat bedrijven voorrang geven aan producten uit Nederland of Europa boven producten uit andere landen.

Die conclusie kon ook worden getrokken na eigen onderzoek van Overijssel. Daarmee wijkt Europa echter af van landen zoals China en de Verenigde Staten. Hier worden opdrachten vaak bewust gegund aan lokale of regionale bedrijven. Er is verder gewoonlijk sprake van een hoge toetredingsdrempel en concurrentieverhoudingen worden verstoord door staatssteun voor de industrie. Daardoor ontstaat er echter geen eerlijk speelveld, meent de Overijsselse gedeputeerde.

“Wederkerigheid zou het uitgangspunt moeten zijn in de handelsrelatie tussen Europa en andere landen”, vindt Van Hijum. Hij is in Overijssel verantwoordelijk voor de portefeuille Economie, Financiën en Europa. “Als we bedrijven toelaten uit landen die hun markten afschermen of staatssteun verlenen, zetten we onze eigen industrie op achterstand. Publieke aanbestedingen – met ons belastinggeld – zouden juist een impuls moeten zijn voor de Europese maakindustrie en de verdere innovatie en verduurzaming daarvan.”

Vier voorstellen

Dit pleidooi van de provincie is geuit richting Eurocommissaris Thierry Breton tijdens de vergadering van het Europees Comité van de Regio’s. Deze vraag is bovendien de start van een lobby naar Europa en naar het Rijk om de Europese aanbestedingsregels aan te scherpen. De provincie heeft vier concrete voorstellen gedaan, die het Europese bedrijfsleven beter moeten beschermen:

1. Maak in handelsverdragen scherpere afspraken over toegang tot de EU-markt met landen die toegang tot hun eigen markt belemmeren en/of hun industrie staatssteun verlenen, en zie toe op de naleving daarvan;

2. Zolang deze afspraken niet zijn gemaakt: kies voor wederkerigheid als norm in de Europese aanbestedingswetgeving en de toepassing daarvan;

3. Sta het decentrale overheden toe om bij publieke aanbestedingen drempels op te werpen tegen bedrijven uit de betreffende landen;

4. Geef decentrale overheden meer mogelijkheden om het belang van regionale werkgelegenheid en de (Europese) maakindustrie te laten meewegen bij de gunning van publieke opdrachten.

Lees ook:

• ‘Chinese bussen gaan ten koste van Nederlandse werkgelegenheid’
• Keolis bestelt 259 elektrische bussen voor IJssel-Vecht bij BYD