‘Duidelijkere regelgeving is grote stap naar toegankelijker OV’

Vervoerders die toch al bezig zijn met onderhoud, zouden dit moment moeten aangrijpen als ‘slimme’ kans om de voertuigen toegankelijker te maken voor reizigers met een beperking. Sterker nog, dit moet een verplichting worden, vindt Tweede Kamerlid Stieneke van der Graaf van ChristenUnie. “We doen in Nederland veel goede dingen om het OV toegankelijker te maken, maar in de praktijk kan er nog best veel verbeterd worden.”

Stations waar wel rolstoelplanken aanwezig zijn, maar geen reisassistentie. Onduidelijkheid over welke hulpmiddelen, zoals een rolstoel, mee mogen bij welke vervoerder. Alle aandacht ten spijt schiet het in de praktijk nog vaak tekort, zegt Van der Graaf, in een interview kort nadat de Vervoerregio bij de Kamercommissie Infrastructuur en Waterstaat pleitte voor een inclusiever en toegankelijker mobiliteitssysteem. “Het is belangrijk dat iedereen mee kan doen in de samenleving, en een toegankelijk OV draagt daaraan bij.”

Motie aangenomen

Veranderingen richting een inclusiever OV zijn op komst, want de Tweede Kamer stemde begin februari in met een motie van ChristenUnie en CDA. Daarin werd de regering opgeroepen om tot nieuwe afspraken te komen, die als nieuwe minimumeisen bij aanbestedingen moeten gaan gelden. Met een duidelijke normstelling moet toegankelijkheid een landelijke basisvoorziening worden. Van der Graaf: “Heel veel maatregelen kosten niet direct veel geld. Het bieden van duidelijkheid zal al leiden tot verbeteringen.”

Er bestaat weliswaar een ondergrens, maar voor mensen met een beperking is het volgens het CU-Kamerlid ‘een hele onderneming’ om met het OV te reizen. Dat zou niet alleen komen door te lage minimumeisen, maar ook omdat vervoerders elk anders invulling aan regelgeving. Het College voor de Rechten van de Mens adviseerde vorig jaar dan ook om de regels te verduidelijken. Van der Graaf: “Als normen duidelijker en scherper zijn, zal dat leiden tot minder discussie of wordt voldaan aan de eisen. En dat betekent een echte verbetering voor de reiziger.”

Tienpuntenplan

Wát er gaat veranderen, is nog de vraag. Als eerste aanzet stelde ChristenUnie een tienpuntenplan op, met voorgestelde wijzigingen en toevoegingen van het ‘Besluit toegankelijkheid van het openbaar vervoer’. Het verplicht doorvoeren van aanpassingen bij onderhoud van materieel en infrastructuur, is er daar één van.

Staatssecretaris Stientje van Veldhoven kwam vorige week met een reactie op dit plan, dat volgens haar een goed inzicht geeft in waar mensen met een beperking tegenaan lopen en waar hun behoeftes liggen. Ze heeft het tienpuntenplan dan ook met open armen ontvangen. De staatssecretaris ondersteunt de plannen grotendeels en neemt deze mee in de gesprekken die momenteel worden gevoerd.

Van Veldhoven wil nog niet vooruit lopen op de nieuwe afspraken waar alle betrokken partijen in deze gesprekken aan werken. Ze verwacht in het voorjaar van 2021 een bestuursakkoord te kunnen sluiten, waarna het tijd is voor wijziging van de regelgeving. De staatssecretaris is ‘positief gestemd’ dat er stappen gezet gaan worden. “Alle partijen waarmee ik gesprekken voer, vinden het vanzelfsprekend dat verder gewerkt wordt aan toegankelijkheid en zien het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid.”

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

In gesprek gaan

Andere voorstellen van CU-Kamerlid Van der Graaf zijn onder meer het verplicht aanbieden van reisassistentie, die binnen één uur ter plaatse is, en het inzichtelijk maken door vervoerders of zij voldoen aan de eisen zodat reizigers weten waar ze aan toe zijn. Belangrijk daarbij is dat alle voorzieningen ook daadwerkelijk functioneren. Dat lijkt voor de hand te liggen, maar is volgens haar niet altijd het geval. En dat kan grotere gevolgen hebben dan je als buitenstaander zou denken.

Afgelopen voorjaar sprak Van der Graaf met een slechtziende reiziger, een ontmoeting die haar goed is bijgebleven. “Hij heeft een verkokerd zicht. Als je twee wc-rollen op je gezicht zet, zie je wat hij ziet. Hij legde uit hoe belangrijk het voor hem is dat in een tram de halte wordt omgeroepen, wat hij heeft niets aan een bord met reisinformatie. We moeten ons ervan bewust zijn wat het betekent als die voorziening niet werkt.”

Ga en blijf dan ook in gesprek met reizigers wat voor hen belangrijk is, luidt het devies van Van der Graaf. Zelf ging het Kamerlid voor het opstellen van het tienpuntenplan in gesprek met diverse organisaties die zich bezighouden met inclusiviteit: Wij Staan Op!, Coalitie voor Inclusie, Treinen Met Toiletten, Toiletalliantie, Ieder(in), De Oogvereniging en Alzheimer Nederland.

Plannen Vervoerregio

In het verlengde hiervan prijst Van der Graaf de inzet van zogeheten OV-coaches door de Vervoerregio in Amsterdam en omgeving. Zij begeleiden reizigers met een beperking om hen uiteindelijk zelfstandig te kunnen laten reizen. “Een coach die je even meeneemt en oog voor je heeft, is van grote betekenis. Daarnaast zijn zij ook belangrijk voor bijvoorbeeld mensen met Alzheimer.”

De Vervoerregio overhandigde begin november het Beleidskader Inclusieve Mobiliteit aan de Kamercommissie IenW. Dit kader, dat invulling geeft aan de plannen richting een inclusiever OV, wordt daardoor meegenomen in de beraadslagingen van het ministerie. “Het zijn echt prachtige plannen, maar nu komt het aan op de uitvoering”, zegt Van der Graaf over de ambities van de Vervoerregio, die ze ‘volmondig’ steunt.

De overhandiging diende niet alleen om aandacht te vragen voor toegankelijkheid, maar was ook een roep voor een financiële bijdrage vanuit het Rijk om investeringen mogelijk te maken. Van der Graaf kan zich ‘heel veel voorstellen’ bij dat verzoek. “Als we als overheid bepalen dat we toegankelijkheid belangrijk vinden, moeten we bereid zijn daarin te investeren.”

Lees ook:

• Vervoerregio zet in op versneld toegankelijk maken van OV
• Motie van CU en CDA voor beter toegankelijk OV aangenomen
• Betere toegankelijkheid rolstoel ook taak concessieverlener