Alleen nog zero emissiebussen in 2030 blijft ondanks corona haalbaar

De verduurzaming van het OV-buswagenpark in Nederland is afgelopen jaar ondanks de coronacrisis doorgezet. En al heeft de pandemie inmiddels gezorgd voor de eerste vertragingen, volledig zero emissie in 2030 blijft haalbaar. Met nog negen jaar voor de boeg is de milieuwaarde voor het wagenpark aanbeland op het cijfer 5,76. Dat blijkt uit de poster milieuprestatie bussen van kenniscentrum CROW.

Gelezen als rapportcijfer scoort de Nederlandse OV-sector daarmee voor het het eerst een voldoende op het gebied van duurzaamheid. Maar Gerard van Kesteren, projectmanager CROW en de man achter de poster, ziet de score liever niet als een rapportcijfer. “Vroeger vonden we een 3 goed en nu niet.” Dat zegt volgens hem wel iets over de transitie die is ingezet. “Het is onvoorstelbaar wat in dertien jaar allemaal is bereikt.”

Sinds 2009 brengt Van Kesteren namens CROW in kaart waar de meest duurzame concessie rijdt. Deze dertiende poster is zijn laatste: vanwege pensionering draagt hij het stokje komend najaar over.

IJssel-Vecht meest duurzaam

In het voorjaar van 2021 reed bijna 25 procent van de bussen in Nederland zero emissie; een jaar eerder was dit nog 15 procent. Die groei is voor een groot deel te danken aan IJssel-Vecht, dat dit jaar bovenaan het overzicht prijkt. De 259 elektrische bussen die in deze noodconcessie zijn gaan rijden, zorgen voor een ranking van maar liefst 9,23. Daarmee is het in één klap de meest duurzame van Nederland. Vorig jaar bungelden de concessies Midden-Overijssel en Veluwe nog onderaan. Deze zijn nu samengevoegd tot IJssel-Vecht.

Bij het in kaart brengen van de landelijke samenstelling van alle Nederlandse OV-bussen houdt CROW een milieucategorie bij, waarbij maximaal tien punten zijn te verdienen. Voor de helft wordt gekeken naar de lokale luchtkwaliteit per bus, naar rato van de werkelijke uitstoot NOx en PM10. De andere vijf zijn te verdienen door het beperken van broeikasgassen. Door het totaal aantal punten per concessie op te tellen en te delen door het aantal ingezette bussen, wordt per concessie en OV-autoriteit een milieuwaarde vastgesteld.

Gedurende concessies

Hoewel IJssel-Vecht de enige nieuwe concessie was die van start ging, wat vaak gepaard gaat met de transitie naar zero emissie, stromen ook steeds vaker nieuwe voertuigen in gedurende de looptijd van een concessie. In Haarlem/IJmond bijvoorbeeld, waar de milieuwaarde met twee punten steeg door de instroom van 58 elektrische bussen in september en oktober. Daarmee steeg de concessie met een ranking van 8,64 naar plek drie, achter de nieuwe nummer twee Groningen-Drenthe (8,93).

In Amstelland-Meerlanden rijden sinds dit jaar 68 nieuwe elektrische bussen. Toch komt de concessie niet verder dan de zevende plaats, omdat de oudere bussen nog niet zijn uitgestroomd. Utrecht, waar Qbuzz in maart en juni met in totaal 35 nieuwe schone bussen is gaan rijden, is ondanks deze investering evenmin terug te vinden in de top-tien.

OV-autoriteiten

Op de poster brengt het CROW ook de milieukwaliteit per OV-autoriteit in kaart. In dit overzicht behoudt de opdrachtgever in Groningen Drenthe de koppositie (8,93). Noord-Holland volgt met een score van 7,36 en heeft daarmee van plek gewisseld met nummer drie Limburg.

Het rijtje met OV-autoriteiten dat inmiddels een voldoende scoort, bevat inmiddels zes plekken. Naast de top-drie behoren hiertoe ook de Metropoolregio Rotterdam Den Haag, Gelderland en Overijssel. Laatstgenoemde stond vorig jaar nog onderaan. Utrecht en de Vervoerregio Amsterdam scoorden voor het eerst net hoger dan een vijf.

Een 10 in 2030

De hogere scores laten zien dat vorig jaar, ondanks de coronacrisis, nog voldoende in de pijplijn zat, zegt Van Kesteren. “De eerste vertraagde instroom komen we pas tegen bij de nieuwe concessie Gooi en Vechtstreek, die deze maand zonder elektrische bussen van start ging.” Al zouden die niet hebben meegeteld voor de huidige milieuprestaties. “1 juli is 1 juli.”

Een volledig zero emissie wagenpark, dus de milieuwaarde 10, in 2030 blijft volgens de prognoses “niet onhaalbaar”. Die verwachting werd uitgesproken voordat het kabinet besloot om, met het oog op vertraagde instroom vanwege corona, 40 miljoen euro aan subsidie beschikbaar te stellen.

Verwachtingen

In 2022 zal de milieuwaarde weer wat hoger liggen, ook al gaan er in de tussentijd geen nieuwe concessies van start. Naast de vertraagde instroom in Gooi en Vechtstreek zullen ook in Amsterdam, Rotterdam en Zuidoost-Brabant komend jaar tientallen nieuwe elektrische bussen in gebruik worden genomen. In de Achterhoek, Zutphen, Apeldoorn, Zuid-Holland en Emmen gaan eind dit jaar bovendien veertig waterstofbussen de weg op.

Verder verwacht Van Kesteren het nodige van de noodconcessies. “Daar wordt met vervoerders onderhandeld of ze iets extra kunnen brengen. Over aantallen weet ik niks, maar ik verwacht wel dat er nog wat gaat gebeuren.” Al met al concludeert hij dat iedereen met elkaar goed op weg is met verduurzaming. “Alle neuzen staan dezelfde kant op.”

Lees ook:

• Kabinet steekt 40 miljoen in transitie naar zero emissie-busvervoer
• ‘Verduurzaming kan niet wachten op concessiewisselingen’
• Steeds meer concessies scoren voldoende voor duurzaamheid