‘Goedkope OV-jaarkaart zoals in Oostenrijk kost 4.000 euro belastinggeld’

Als Nederland een goedkope OV-jaarkaart zoals in Oostenrijk zou invoeren, moet per reiziger zo’n 4.000 euro worden bijgelegd door de belastingbetaler. In het Alpenland werd vorige maand het zogeheten ‘Klimaticket’ geïntroduceerd, waarmee voor 3 euro per dag een jaar lang onbeperkt in de tweede klas kan worden gereisd met trein, bus, tram en metro.

D66-Kamerlid Faissal Boulakjar vroeg zich af een soortgelijk systeem in Nederland kansen biedt om het OV-gebruik te stimuleren. Hij stelde daarom Kamervragen aan demissionair staatssecretaris Steven van Weyenberg (Infrastructuur en Waterstaat). Die noemt het Klimaticket een “interessant besluit” en schrijft benieuwd te zijn wat dit in de praktijk gaat betekenen voor het OV-gebruik in Oostenrijk.

De OV-jaarkaart is een initiatief van de Oostenrijkse regering, die het ziet als bouwsteen om de klimaatdoelen te realiseren. Het Klimaticket is met name bedoeld om forensen over te laten stappen van de auto naar het OV. Het doel is dat het aandeel van het OV in het aantal gereisde kilometers in 2030 is toegenomen van 27 naar 40 procent. De kaart kost 1.095 euro voor iedereen van 25 jaar tot 64 jaar en voor jongeren en ouderen zelfs 821 euro. Een vergelijkbaar abonnement in Nederland kost meer dan het viervoudige.

Mogelijke voordelen

Staatssecretaris Van Weyenberg trekt in zijn beantwoording een vergelijking met de OV-studentenkaart. “Iets dergelijks is natuurlijk voor een breder publiek te trekken, maar dat is niet gratis.” Hij schat dat een systeem zoals in Oostenrijk in ons land per reiziger dus circa 4.000 euro kost aan belastinggeld.

Van Weyenberg kan nog niet zeggen of goedkoper abonnement voordelen biedt in ons land, zoals een bijdrage aan de klimaatdoelen en het bestrijden van vervoersarmoede. Uit eerdere experimenten is volgens hem wel gebleken dat goedkoper of gratis OV voor bepaalde doelgroepen in elk geval geen aantoonbaar effect heeft op de filedruk. “Mensen die reeks gebruik maken van het OV gaan meer gebruik maken van het OV.”

De staatssecretaris heeft het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) kortgeleden gevraagd om te analyseren welk effect de inzet van prijsinstrumenten heeft op gebruik van het openbaar vervoer, om zo de mobiliteitsshift verder uit te breiden. Die analyse wordt in de tweede helft van 2022 verwacht. Als antwoord op de vraag of een succesvolle implementatie van het Oostenrijkse initiatief kan leiden tot een pilot in een (middel)grote Nederlandse stad, verwijst hij eveneens naar dit onderzoek.

Alleen voor zakelijke reizigers

Sinds 1 maart 2021 is het alleen nog voor zakelijke reizigers in Nederland mogelijk een abonnement af te sluiten waarmee het hele jaar onbeperkt kan worden gereisd bij alle vervoerders. Dit OV Vrij abonnement was daarvoor ook voor consumenten beschikbaar, maar er is onder meer besloten hiermee te stoppen als gevolg van de steeds lagere behoefte hiernaar door het veranderde reisgedrag. Om landelijk gebruik te maken van zowel trein, bus, tram en metro zijn consumenten naast een Altijd Vrij abonnement aangewezen op een netabonnement BTM.

Het zakelijke abonnement kost in het voordeligste geval jaarlijks bijna 4.600 euro per reiziger. Dat is ongeveer hetzelfde als een afgekocht reisrecht voor alle vervoerders in België. In andere omliggende landen wordt geen vergelijkbaar jaarticket aangeboden voor het volledige OV. In Duitsland biedt Deutsche Bahn wel een kaart aan van ruim 6.800 euro die een jaar lang onbeperkt toegang geeft bij alle treinvervoerders. Luxemburg vormt een grote uitzondering door sinds februari het OV als eerste land ter wereld gratis te maken.

Lees ook:

• OV-bureau Groningen Drenthe wil jaarabonnement afschaffen
• Gratis OV voor alle Berlijnse scholieren
• NS wil met kortingen en nieuwe abonnementen reiziger terugwinnen